Asbest in België - regionale verschillen in regelgeving
België, klein in oppervlakte maar groot in diversiteit, heeft een complexe staatsstructuur met gewesten en gemeenschappen die elk hun eigen bevoegdheden hebben. Dit leidt soms tot verschillende regelgevingen binnen hetzelfde land, en dat is ook zo voor de aanpak van asbest. Asbest werd vroeger veel gebruikt in de bouw vanwege zijn brandwerende en isolerende eigenschappen, maar het kan ernstige gezondheidsrisico's met zich meebrengen. Inademing van asbestvezels kan leiden tot asbestose, longkanker en mesothelioom, een kanker die de bekleding van de borstkas of buik aantast.
In Vlaanderen, Wallonië en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bestaan er specifieke richtlijnen en procedures voor de verwijdering en verwerking van asbest. De Vlaamse overheid implementeert bijvoorbeeld een beleid dat streeft naar een asbestveilige omgeving tegen 2040. Dit houdt in dat alle asbesthoudende materialen die een gezondheidsrisico kunnen vormen, tegen dan veilig moeten worden verwijderd.
Het Vlaams actieplan voorziet in een aantal belangrijke maatregelen. Er wordt bijvoorbeeld gewerkt met een asbestinventarisatie voor gebouwen ouder dan 2001 waarbij eigenaren verplicht zijn om aan te geven of en waar er asbest aanwezig is in het gebouw. Ook worden subsidies verstrekt voor het verwijderen van asbestdaken en -gevels, en is er ondersteuning voor bedrijven en scholen bij het asbestveilig maken van hun gebouwen. Daarnaast is er sprake van strengere regels voor professionals die met asbest werken; zij moeten beschikken over een certificatie die aantoont dat ze de juiste opleiding hebben gehad en de nodige voorzorgsmaatregelen treffen.
Wallonië heeft eveneens een beleid ontwikkeld gericht op de verwijdering van asbest. Ook hier is een asbestinventaris verplicht bij de verkoop van gebouwen die voor 2001 zijn opgetrokken. Bovendien moedigt de Waalse regering de verwijdering van asbest aan door financiële hulp te bieden aan particulieren en ondernemingen die asbest willen verwijderen. Er liggen plannen klaar om tegen 2030 een asbestvrij Wallonië te realiseren, met een focus op bewustmaking en sensibilisering over de risico's van asbest.
In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest draait het beleid rond asbest voornamelijk om preventie en controle. De Brusselse milieuwetgeving vereist onder andere een strikt beheer van asbestafval en een meldingsplicht voor werkzaamheden waarbij asbest kan vrijkomen. Ook in Brussel is er aandacht voor de inventarisatie van asbest in gebouwen en worden professionele asbestverwijderaars nauwlettend gecontroleerd op naleving van de veiligheidsvoorschriften.
De regionale verschillen in regelgeving tonen aan dat er in België een gefragmenteerde aanpak van asbest is, maar de doelen zijn gelijk: bescherming van de volksgezondheid en het milieu. Bewustmaking en transparantie staan centraal, zodat iedereen weet waar hij of zij aan toe is als het gaat om asbest en de risico's ervan.
Om in België de problematiek rond asbest effectief aan te pakken, is het noodzakelijk dat eigenaars, aannemers en de overheid samenwerken. Het herkennen van asbesthoudend materiaal is niet altijd eenvoudig. Het kan voorkomen in dakbedekking, oude vloertegels, leidingisolatie en zelfs in bepaalde soorten plaatmateriaal. Voor een correcte verwijdering moet vaak een beroep worden gedaan op erkende specialisten. Zij hebben de kennis en het materiaal om deze gevaarlijke klus op een veilige manier uit te voeren.
Uiteraard blijft preventie de beste strategie om de risico's van asbest te beperken. Dat betekent dat men beter geen nieuwe materialen met asbest kan gebruiken en dat bestaande materialen op een veilige wijze moeten worden beheerd. Ook is het belangrijk dat burgers goed geïnformeerd zijn over hoe zij asbest in hun eigen huis kunnen herkennen en welke stappen ze moeten ondernemen als zij asbest aantreffen.
Terwijl asbestsanering plaatsvindt, is het belangrijk om te benadrukken dat het werk door professionals gedaan moet worden. Amateuristische pogingen om asbest te verwijderen kunnen resulteren in het vrijkomen van vezels die schade kunnen berokkenen aan de gezondheid van de doe-het-zelver en anderen in de omgeving. Daarom is het zaak dat er toezicht blijft op de naleving van de wettelijke normen en dat er sancties staan op overtredingen.
Door het strikte beleid in België is de hoop gevestigd op een geleidelijke afname van asbestgerelateerde ziektes. Het zal echter nog vele jaren duren voordat de effecten van deze maatregelen zichtbaar worden, omdat ziekten zoals mesothelioom pas tientallen jaren na blootstelling aan asbest kunnen ontstaan.
De toekomst voor asbest in België lijkt er een te zijn van strikte regulering, nauwgezette handhaving en geleidelijke eliminatie. Terwijl de regio's elk hun eigen weg kiezen in het beleid, blijft het doel hetzelfde: een veiligere leefomgeving creëren voor nu en voor toekomstige generaties. Het belang van een gecoördineerde aanpak om deze giftige stof volledig uit de Belgische gebouwen en constructies te verwijderen, kan dus niet genoeg worden benadrukt.
