Is het in Vlaanderen verplicht om asbest te verwijderen uit woningen of gebouwen
Asbest is al decennialang een bekend gezondheidsrisico. De vezelachtige minerale materialen werden ooit geprezen vanwege hun isolerende eigenschappen en brandwerendheid, maar later ontdekte men de ernstige gezondheidsproblemen die blootstelling aan asbest kan veroorzaken, zoals asbestose, longkanker en mesothelioom. In Vlaanderen is er een specifiek beleid rond het verwijderen van asbest uit woningen en gebouwen. Dit beleid is erop gericht om asbest op een veilige en efficiënte manier te beheren en uiteindelijk uit de leefomgeving te verwijderen.
Tot de late jaren '90 werd asbest veelvuldig gebruikt in de bouwsector, vooral voor dakbedekking, gevelpanelen, vloertegels en als isolatiemateriaal. Echter, met de groeiende bewustwording over de gevaren ervan, werden strikte regels ingevoerd over het gebruik, de verwijdering en het storten van asbest.
In Vlaanderen is het beheer van asbest gereglementeerd door de Vlaamse overheid. Sinds 1998 is het gebruik van asbesthoudende materialen verboden. Toch bevatten veel oudere gebouwen nog steeds asbest. Door natuurlijke slijtage of bij renovatie- en afbraakwerkzaamheden kan asbest vrijkomen, wat ernstige risico's voor de gezondheid van de mens inhoudt.
Het is in Vlaanderen niet per se wettelijk verplicht om alle asbest te verwijderen uit woningen of gebouwen. Er is echter wel een belangrijke nuance. Als asbest in goede staat verkeert en geen gezondheidsrisico vormt omdat de vezels niet kunnen vrijkomen, mag het in principe blijven zitten. Maar er zijn situaties waarin de verwijdering van asbest wel degelijk verplicht is. Dit is met name het geval als er een direct risico bestaat voor de omgeving, zoals bij beschadigd asbesthoudend materiaal of tijdens sloop- en renovatiewerken waarbij asbesthoudend materiaal kan worden verstoord.
De Vlaamse overheid moedigt de verwijdering van asbest actief aan en heeft hiervoor verschillende subsidieregelingen en ondersteunende maatregelen in het leven geroepen. Zo kunnen particulieren en bedrijven onder bepaalde voorwaarden financiële hulp krijgen voor het verwijderen van asbest. Daarnaast is er een actieplan 'Asbestafbouw' dat ertoe moet leiden dat Vlaanderen tegen 2040 asbestveilig is. Dit houdt in dat tegen die tijd de meeste risicovolle asbesttoepassingen uit onze leefomgeving moeten zijn verdwenen.
Wie asbest wil laten verwijderen, kan dit niet zomaar zelf. Voor de verwijdering van grotere hoeveelheden asbest of voor het verwijderen van hechtgebonden asbest op een risicovolle manier, is de inschakeling van een erkend asbestverwijderingsbedrijf noodzakelijk. Deze bedrijven zijn gespecialiseerd in het veilig verwijderen en afvoeren van asbest. Kleine hoeveelheden hechtgebonden asbest, zoals een enkele golfplaat, mag een particulier wel zelf verwijderen, maar daarbij dient hij zich te houden aan strenge veiligheidsvoorschriften.
De Vlaamse milieuadministratie heeft ook een asbestinventarisatieplicht ingesteld voor bepaalde gebouwen die voor 2001 zijn gebouwd. Deze verplichting houdt in dat eigenaren van gebouwen een asbestinventaris moeten laten opstellen waarin staat waar in het gebouw zich asbest bevindt, in welke toestand het materiaal verkeert, en wat het risico op blootstelling is.
Het streven naar een asbestveilig Vlaanderen vraagt om bewustwording en actie bij overheid, bedrijven én burgers. Behalve het bieden van informatie en financiële ondersteuning, zet de overheid ook in op controle en handhaving van de regelgeving. Zo zijn er inspecties die toezien op een correcte asbestsanering en de naleving van de regels omtrent de verwijdering van asbest.
Gezien de gevaren voor de gezondheid en het milieu, is het essentieel dat iedereen zich bewust is van de aanwezigheid en risico's van asbest. Het advies luidt dan ook om bij twijfel altijd een expert in te schakelen. Een professionele asbestinventarisatie kan uitkomst bieden en het verwijderen zelf dient altijd volgens de voorschriften plaats te vinden.
Terwijl we ons bewegen richting een asbestveilige toekomst, blijft de zorg voor een correcte omgang met dit materiaal een belangrijke verantwoordelijkheid. Met een combinatie van regelgeving, financiële stimulansen en publieke bewustwording werkt Vlaanderen gestaag aan het verminderen van de aanwezigheid van asbest in onze leefomgeving.
Verder is het belangrijk om te weten dat bij de verkoop van een huis of gebouw in Vlaanderen, de verkoper verplicht is een asbestattest te voorzien vanaf 2022. Dit attest informeert de koper over de aan- of afwezigheid van asbest in het gebouw. Het doel hiervan is tweeledig: enerzijds wordt de potentiële koper beschermd en anderzijds wordt het een stimulans voor de eigenaar om asbest te verwijderen. Op deze manier draagt ook de vastgoedmarkt bij aan een versnelde afbouw van asbest in Vlaanderen.
