Wat is spuitasbest en waarom is het bijzonder gevaarlijk voor de gezondheid
Spuitasbest, ook bekend als gespoten asbest of asbestisolatie, was ooit een veelgebruikt bouwmateriaal in België, net zoals in veel andere delen van de wereld. Asbest werd getypeerd door zijn voortreffelijke eigenschappen waaronder brandwerendheid, geluidsisolatie en warmte-isolatie. Het werd door zijn vezelachtige structuur vaak verwerkt in een spray vorm die ter plaatse werd aangebracht op verschillende structuren en oppervlakken zoals plafonds, muren en zelfs stalen balken. Deze vorm van asbesttoepassing is uitgegroeid tot een van de meest risicovolle variëteiten, met name vanwege de hoge mate van blootstelling aan losse vezels die makkelijk in de lucht kunnen komen.
De gevaarlijke aard van spuitasbest is te wijten aan de uiterst kleine en lichtgewicht vezels die, als ze worden ingeademd, kunnen leiden tot ernstige gezondheidsproblemen zoals asbestose, mesothelioom en longkanker. In België, zoals ook internationaal, is er een groeiend besef van de gevaren van asbest. De overheid heeft daarom strenge regels opgesteld voor de omgang met asbesthoudende materialen, inclusief de sanering en verwijdering ervan uit gebouwen.
Het probleem met spuitasbest is dat de vezels zeer beweeglijk zijn en zich gemakkelijk verspreiden door de lucht bij verstoring. Dit betekent dat niet alleen de werknemers die betrokken zijn bij de asbestsanering risico lopen, maar ook mensen die in de nabijheid van verontreinigde gebieden wonen of werken. In tegenstelling tot andere vormen van asbest, die vaak vastzitten in cement of ander bindmiddel, kon spuitasbest makkelijker afbrokkelen en in de atmosfeer terechtkomen, wat de kans op inhalatie vergrootte.
Sinds de risico's van asbest breed erkend werden, is het gebruik ervan in België drastisch verminderd en zijn er strikte regelgevingen gekomen voor de omgang met bestaande asbestmaterialen. Zo is de registratie van asbest in publieke gebouwen een vereiste en moeten eigenaren van gebouwen waarin asbest aanwezig is, een beheersplan opstellen. Dit plan moet inzicht bieden in de locatie en de staat van het asbest, alsmede de maatregelen die genomen zullen worden om blootstelling te voorkomen.
De verwijdering van spuitasbest is een delicate en complexe taak die enkel uitgevoerd mag worden door gecertificeerde professionals. Zij gebruiken speciale apparatuur en volgen strikte procedures om ervoor te zorgen dat de vezels niet verspreid worden. Dit gaat gepaard met het dragen van beschermende uitrusting en het gebruik van afscherming om verdere contaminatie van de omgeving te voorkomen.
Het belang van bewustwording over de aanwezigheid en de risico's van spuitasbest kan niet genoeg benadrukt worden. Bouwvakkers, sloopwerkers, maar ook huiseigenaren en huurders moeten worden geïnformeerd over hoe ze asbest kunnen herkennen en wat ze moeten doen als ze het tegenkomen. Opleiding en training zijn cruciaal voor iedereen die in aanraking kan komen met asbesthoudende materialen.
De overheid speelt hierbij een sleutelrol door niet alleen richtlijnen op te stellen en toe te zien op de naleving ervan, maar ook door het verstrekken van informatie en het ondersteunen van onderzoek naar asbest en de gevolgen voor de gezondheid. Organisaties zoals de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO) en het Belgisch Asbestfonds (AFA) bieden resources en ondersteuning voor zowel professionals in de industrie als het grote publiek.
Daarnaast is de financiële kant van asbestsanering niet te onderschatten. De kosten voor het veilig verwijderen van asbest kunnen hoog oplopen, wat voor sommige eigenaren een drempel kan vormen om actie te ondernemen. Het Asbestfonds voorziet in bepaalde gevallen in compensatie voor slachtoffers van asbestgerelateerde ziekten en kan in sommige situaties bijdragen in de saneringskosten.
Ondanks het verbod op het gebruik van asbest sinds 1998, blijft spuitasbest een verborgen gevaar dat in vele oude gebouwen nog aanwezig is. De sanering en het veilig verwijderen van deze kankerverwekkende stof is een proces dat nog vele jaren in beslag zal nemen. Het is van essentieel belang dat er gestreefd wordt naar een asbestveilige samenleving waar de gezondheid van burgers centraal staat.
Voor de toekomst is het belangrijk dat de bewustwording rond de gevaren van asbest blijft groeien en dat de Belgische overheid blijft investeren in zowel preventie als sanering van asbest. Daarbij is transparantie richting het publiek cruciaal, evenals de beschikbaarheid van middelen om de problematiek aan te pakken. Naarmate oude gebouwen gerenoveerd of afgebroken worden, moet het veilig omgaan met spuitasbest steeds een prioriteit blijven en moeten de risico's niet onderschat worden. Alleen zo kan de volksgezondheid effectief beschermd worden tegen de sluipende gevaren van asbest.
