Wat wordt verstaan onder hechtgebonden en losgebonden asbest, en hoe verschilt het risico dat ze vormen voor de gezondheid
Asbest was decennialang een veelgebruikt materiaal in de bouwsector vanwege zijn sterke, brandwerende en isolerende eigenschappen. Na de ontdekking van de gevaarlijke gezondheidseffecten, waaronder asbestose, longkanker, en mesothelioom, is het gebruik in veel landen, waaronder België, sterk aan banden gelegd of volledig verboden. Toch duikt de term asbest nog regelmatig op, vooral tijdens renovaties en sloopwerkzaamheden. Hierbij wordt vaak een onderscheid gemaakt tussen hechtgebonden en losgebonden asbest, twee vormen die elk een ander risico vormen voor de gezondheid.
Hechtgebonden asbest is asbest waarvan de vezels stevig verankerd zijn in een ander materiaal, zoals cement, vinyl of kunsthars. Dit type asbest komt vaak voor in asbestcementproducten zoals golfplaten, leidingen en dakbedekking. Zolang deze materialen intact zijn, komen er nauwelijks asbestvezels vrij. Daarom wordt gezegd dat hechtgebonden asbest producten veilig kunnen blijven zitten zolang ze in goede staat verkeren en niet worden bewerkt of beschadigd. Het risico op blootstelling is bij intacte hechtgebonden asbest relatief laag.
Aan de andere kant hebben we losgebonden asbest, ook wel 'niet-hechtgebonden' of 'vrij vezelig' asbest genoemd. Dit type asbest is veel gevaarlijker omdat de vezels niet of nauwelijks gebonden zijn en bij de geringste aanraking al kunnen vrijkomen in de lucht. Losgebonden asbest kan gevonden worden in oude isolatiematerialen, zoals spuitasbest, bepaalde soorten plaatmaterialen of brandwerende doeken die vroeger gebruikt werden rond structurele staalelementen. Door de hoge kans op vezelvrijgave wordt het omgaan met losgebonden asbest als zeer risicovol beschouwd.
Het inademen van asbestvezels is wat deze stof zo gevaarlijk maakt. De minuscule vezels kunnen diep in de longen doordringen en daar over lange tijd ernstige schade teweegbrengen. Bij langdurige of veelvuldige blootstelling verhogen de kansen op het ontwikkelen van bovengenoemde ziektes aanzienlijk. Losgebonden asbest, met zijn gemakkelijke vezelvrijgave, vormt dus een directer risico voor de gezondheid dan hechtgebonden asbest.
In België is het werken met asbest, of het nu gaat om het verwijderen, behandelen of transporteren ervan, strikt gereguleerd. Zo zijn er gespecialiseerde asbestverwijderaars die de nodige opleiding hebben genoten om dit werk uit te voeren met een minimale risico voor zowel de gezondheid van de werkman als de omgeving. Er zijn strikte voorschriften voor de manier waarop asbest moet worden verwijderd, verpakt en afgevoerd. Deze gelden met name voor losgebonden asbest vanwege het potentieel hogere gezondheidsrisico.
Wanneer men vermoedt dat er asbest in een gebouw aanwezig is, is het raadzaam om een asbestinventarisatie te laten maken door een erkend deskundige. Deze inventarisatie zal duidelijk maken waar er asbest aanwezig is, om welk type asbest het gaat en in welke staat het verkeert. Gebaseerd op deze informatie kan dan een plan van aanpak worden opgesteld, waarbij de veiligheid van de bewoners en de arbeiders voorop staat.
Het is van groot belang dat men zich bewust is van de gevaren van asbest en de noodzakelijke voorzorgsmaatregelen neemt bij het hanteren ervan. Het informeren van mensen over de verschillende soorten asbest en de bijbehorende risico's speelt een cruciale rol in het beheersen en verminderen van blootstelling. Hoewel hechtgebonden asbest onder bepaalde omstandigheden veilig kan zijn, is losgebonden asbest altijd een reden tot zorg en vereist het passende maatregelen om blootstelling te voorkomen.
Gezondheid en veiligheid staan centraal in de aanpak van asbest in België, en het is essentieel om deze lijn voort te zetten, vooral bij oudere gebouwen die gerenoveerd of gesloopt worden. Met de juiste kennis, voorzichtigheid en procedures kunnen de risico's die asbest met zich meebrengt, worden geminimaliseerd, waarbij de gezondheid van de bevolking en de arbeiders gewaarborgd blijft. Asbest is niet langer het wondermateriaal van weleer, maar een nalatenschap die zorgvuldig en veilig moet worden behandeld om toekomstige generaties te beschermen.
